Niets te zien

Slechts een keer heb ik Douglas Harding ontmoet, de auteur van het boek ‘Leven zonder hoofd’. Dat moet ergens in de jaren negentig van de vorige eeuw zijn geweest. Douglas was hoogbejaard. Ik heb hem leren kennen als een uiterst sympathieke man. Hij had een aantal zeer originele experimenten bedacht waarmee mensen hun oorspronkelijke natuur kunnen ontdekken. Tijdens de bijeenkomst nodigde hij Raf Pype, een van de redacteuren van het tijdschrift Inzicht, uit om hem heel dicht te naderen om op deze manier Douglas ten diepste te leren kennen. Raf kwam steeds dichterbij en beschreef steeds wat hij zag. Uiteindelijk, toen hij Douglas zeer dicht was genaderd, zei Raf: ‘Ik zie niets’. Dit experiment zal elke keer als het weer opnieuw wordt herhaald en met wie ook, dezelfde uitkomst hebben. Het experiment laat ons steeds opnieuw zien dat wat we in essentie zijn, open, kennend en stralend is. Het toont ons onze onveranderlijke natuur die, juist omdat ze onveranderlijk is, niet wordt opgemerkt. Abusievelijk zien we de aldoor veranderlijke persoon steeds aan voor wat we wezenlijk lijken te zijn.

Aan het experiment van Douglas moest ik denken toen ik de film Ascent van Fiona Tan zag. Deze heel mooie film bestaat uit glijvluchten langs 600 foto’s van de Fuji, de hoogste berg van Japan. Bijzonder is dat de vulkaan vanuit de wijde omtrek in zijn geheel is te zien. Eromheen bevinden zich geen bergen die het zicht op de Fuji ontnemen. Voor de film heeft Fiona Tan foto’s uit 150 jaar fotogeschiedenis gebruikt. Op iedere foto verrijst de conische vorm van de berg Fuji; ongenaakbaar, onveranderlijk. De film is een visueel essay waarin verhalen via een voice-over, muziek en omgevingsgeluiden de foto’s als het ware tot leven wekken. Op talloze omgevingsfoto’s is de Fuji te zien; op de voorgrond steeds iets anders maar daarachter steeds dezelfde mythische berg. Ook talloze foto’s van mensen die dit ogenschijnlijke symbool van onveranderlijkheid trachten te beklimmen. Op de voice-over is een gesprek te horen tussen Mary en Hiroshi. We horen Hiroshi, die de top van de Fuji bereikte en er het wonder van de zonsopgang aanschouwde, zeggen: ‘Je kunt een berg beklimmen, de hoogste berg. Maar op het moment dat je de top bereikt, besef je dat er niets is’.

Experimenten Douglas Harding

naar de trailer van de film Ascent